اعلام حریق چیست ؟
جمعه، ۹ آذر ۱۴۰۳
سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای است از تجهیزات آشکارساز نظیر دتکتور دود، حرارت، شعله و گاز که برای تشخیص حریق و هشدار دادن از طریق آژیرها و فلاشرها استفاده میشود.
از سیستم اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان‌ها و اماکن مسکونی و صنعتی استفاده میشود تا از جان و مال افراد محافظت کند.
دراین مقاله آتا قصد دارد به بررسی انواع سیستم اعلام حریق، اجزا و استانداردهای آن بپردازد.
فهرست محتوا
حتماً تا به حال کلمه «سیستم» را شنیده‌ایم. سیستم مجموعه‌ای از اجزای مختلف است که معمولاً برای رسیدن به یک هدف با یکدیگر در ارتباط و تعامل هستند. هر سیستم دارای ورودی، خروجی و پردازش مشخص است.
سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق چیست؟
سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق یا به ترجمه فارسی سامانه تشخیص حریق در واقع یک سیستم است که از سه بخش آشکارسازها، پنل و هشداردهنده‌ها تشکیل شده است. کار این سیستم شناسایی علائم وجود آتش در یک ساختمان و یا محیط دارای بار حریق و اطلاع رسانی و مدیریت آن محیط است. سامانه اعلام حریق به سایر سیستم‌ها نظیر سیستم‌های اطفاء حریق و یا سیستم صوت ساختمان متصل شده و ضمن آگاه‌سازی افراد در زمان حریق، می‌تواند توسط سیستم‌های اطفاء اتوماتیک، حریق را کنترل و یا خاموش کند.
انواع سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق (اعلان حریق) یا همان سامانه اعلام حریق به دو گروه دستی و اتوماتیک تقسیم‌بندی می‌شوند. در سیستم اعلام حریق دستی، شستی اعلام حریق تنها آشکارساز برای تشخیص حریق است. در واقع تشخیص حریق در این سیستم فقط به فقط توسط انسان صورت می‌گیرد. لذا در مکان‌هایی که انسان حضور ندارد، کاربردی نیست. برخلاف این سیستم، سیستم اعلام حریق اتوماتیک، وابستگی کمتری به تشخیص انسان دارد. سیستم‌های اتوماتیک، به سه گروه متعارف، آدرس‌پذیر و بی‌سیم (وایرلس) تفکیک می‌شوند.
سیستم اعلام حریق اتوماتیک، به دو گروه متعارف و آدرس‌پذیر تفکیک میشود. در سیستم آدرس‌پذیر، علاوه بر اعلان حریق (هشدار‌های صمعی و بصری)، محل دقیق وقوع حریق نیز روی صفحه نمایش مشخص میشود. اما در سیستم اعلام حریق متعارف چندین دتکتور که یک منطقه از ساختمان را پوشش می‌دهند و به آن‌ها یک زون می‌گوییم، در قالب یک مدار به هم پیوسته به تابلو کنترل مرکزی وصل می‌شوند. پس هر زون نمایش دهنده یک منطقه از ساختمان است.
اجزای تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق، در بخش ورودی از تعدادی دتکتور یا آشکارساز، شستی و ماژول‌های ورودی تشکیل شده است. در بخش مرکزی سامانه پردازش یا همان کنترل پنل متعارف یا آدرس پذیر وجود دارد. در بخش خورجی نیز آژیرها فلاشرها، ماژول‌های خروجی و سیستم‌های صوت و مانیتورینگ قرار دارند.
۱. بخش ورودی: انواع آشکارسازها
حسگرها و آشکارسازهای اعلام حریق، (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه های آشکارسازهای دودی، آشکارسازهای حرارتی، آشکارسازهای گازی، آشکارسازهای شعله‌ای و آشکارسازهای التراسونیک و یا ترکیبی از انواع دتکتورها جای دارند.
دتکتور‌های دودی
دتکتور‌های حرارتی
دتکتور‌های گازی
دتکتور‌های شعله‌ای
دتکتور‌های التراسونیک
دتکتور‌های ترکیبی
۲. بخش پردازش: پنل اعلام حریق
سامانه مرکزی، یک سامانه تشخیص آتش سوزی است. در این سامانه اعلام های حسگرها تجزیه و تحلیل شده و برای اعلام حریق یا در حالت های مشکوک، اعلام نیاز به بازبینی انسان تصمیم گیری میشود. این سیستم ها اغلب به صفحه کلید برای ورود فرامین توسط انسان و مانیتور برای مشاهده فرامین مجهز هستند. این سیستم ها امروزه به رایانه متصل شده و از طریق نرم افزار مخصوص خود، برنامه را دریافت می کنند. یکی دیگر از وظایف این سیستم ها، انتخاب نوع خروجی (آژیر خطر عمومی، آژیر خطر در جاهای خاص، تماس با مرکز آتش نشانی و سایر خروجی ها) است.
سیستم اعلام حریق متعارف
سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر
سیستم اعلام حریق هوشمند
سیستم اعلام حریق وایرلس
۳. بخش خروجی: تجهیزات هشدار‌دهنده و کنترلی
خروجی سامانه های اعلام آتش سوزی، بسته به محل وقوع یا نوع آتش ایجاد شده، می تواند شامل موارد مختلفی باشد. تماس خود کار با آتش نشانی محلی، روشن نمودن تابلوهای خروج اضطراری، فعال سازی سامانه آتش خاموش کن خودکار، به صدا در آوردن آژیرهای خطر، قفل کردن یا از حالت قفل خارج کردن درب های محل های مختلف (مانند در خروجی های اضطراری) همگی از مواردی است که می تواند بسته به تصمیم سیستم انجام شود.
انواع سیم کشی سیستم اعلام حریق
سیم‌کشی در سیستم‌های اعلام حریق متعارف و آدرس‌پذیر بر اساس نیازها و ساختار خاص هر سیستم صورت می‌گیرد:
سیم‌کشی سیستم اعلام حریق متعارف:
1. تقسیم به زون‌ها (مناطق):
– هر طبقه یا بخش از ساختمان به عنوان یک منطقه (زون) در نظر گرفته میشود.
– سیم‌کشی به گونه‌ای است که تمام دستگاه‌ها (مانند دتکتورها و شستی‌ها) در یک منطقه به یک سیم متصل می‌شوند.
2. اتصال مستقیم به کنترل پنل:
– هر دستگاه از طریق یک سیم مخصوص به کنترل پنل متصل میشود.
– در این سیستم، از کابل‌های افشان دو رشته استفاده میشود.
سیم‌کشی سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر:
۱. مدار حلقه (Loop):
– دستگاه‌ها با استفاده از یک حلقه سیم به کارت لوپ کنترل پنل متصل می‌شوند.
– هر دو سمت لوپ از طریق کارت لوپ تغذیه می‌شوند تا در هنگام قطعی در مسیر هیچ قطعه ای از کار نیافتد.
2. قطعات متصل به لوپ به صورت شاخه:
– سیم کشی از ترمینال خروجی یک ماژول و یا قطعه درون لوپ شروع شده، و تعدادی قطعات به صورت زون ورودی در لوپ آدرس‌پذیر قرار می‌گیرند.
تفاوت‌های اساسی:
– منطقه‌بندی:
– در سیستم متعارف، منطقه‌بندی (زون) برای شناسایی محل حریق استفاده میشود.
– در سیستم آدرس‌پذیر، حلقه‌ها اطلاعات دقیق‌تری درباره مکان و وضعیت هر دستگاه فراهم می‌کنند.
– نوع کابل‌کشی:
– در سیستم متعارف، از کابل‌های مستقیم برای اتصال دستگاه‌ها به کنترل پنل استفاده میشود.
– در سیستم آدرس‌پذیر، استفاده از حلقه سیم به تعداد کابل‌ها و نقاط اتصال کمک می‌کند.
انتخاب کابل سیستم اعلام حریق:
– از کابل‌های استاندارد و مناسب برای هر سیستم باید استفاده شود تا عملکرد صحیح سیستم تضمین شود.
– گاهی نیاز به کابل‌های سه رشته برای نصب تجهیزات خاص مانند ریموت اندیکاتورها وجود دارد.
انتخاب و نصب صحیح کابل‌ها و دقت در سیم‌کشی برای عملکرد موثر سیستم اعلام حریق ضروری است. همچنین باید توجه داشت که استانداردهای محلی و ملی در نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اعلام حریق رعایت شود.
مانیتورینگ
سامانه‌های اعلام و اطفای آتش خودکار معمولا توسط یک نمایشگر در محل اتاقک نگهبانی که بصورت ۲۴ ساعت فرد در آن حضور دارد، مورداستفاده و بازرسی قرار می گیرد که این پنل ها را Mimic panel می‌نامند.
استانداردهای مربوط به سیستم اعلام حریق
از جمله استانداردهای سیستم اعلام حریق می‌توان NFPA72, 54-UL, LPCB, EVPU, EN و BS5839 و FM را نام برد.
استانداردهای سیستم اعلام حریق شامل مجموعه‌ای از الزامات و دستورالعمل‌هایی هستند که برای طراحی، نصب، نگهداری، ساخت و آزمایش سیستم‌های اعلام حریق تعریف شده‌اند. این استانداردها برای تضمین کارایی و اطمینان از عملکرد موثر سیستم‌ها در زمان نیاز به آن‌ها ضروری هستند.
این استانداردها به طور مرتب به‌روزرسانی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که با پیشرفت‌های فناوری و تغییرات در الزامات ایمنی همگام باشند. برای سیستم‌های اعلام حریق در هر کشور یا منطقه، ممکن است استانداردها و قوانین خاصی وجود داشته باشد که باید رعایت شوند.برخی از مهم‌ترین استانداردهای بین‌المللی و منطقه‌ای عبارتند از: